Pankreas Ne İşe Yarar?
Vücudumuzdaki organların birçoğunu (kalp, akciğer, mide gibi) duymuşuzdur, ancak pankreas genellikle daha az bilinen, adeta perde arkasında çalışan gizli bir kahramandır. Midenin hemen arkasına, karın boşluğunun en derin ve en korunaklı bölgesine yerleşmiş olan bu küçük organ, aslında vücudumuzun en hayati fonksiyonlarından bazılarından sorumludur. Peki, çoğu zaman varlığını bile hissetmediğimiz pankreas tam olarak ne işe yarar ve sağlığı neden bu kadar önemlidir?
Kısa Cevap: Pankreas, vücudumuzda iki temel ve hayati görevi olan bir organdır. Birincisi, yediğimiz besinleri en küçük yapı taşlarına ayırarak sindirmemizi sağlayan güçlü sindirim enzimleri üretmektir. İkincisi ise kan şekerimizi bir orkestra şefi gibi yöneten insülin ve glukagon gibi kritik hormonları salgılamaktır. Kısacası pankreas, hem sindirim sistemimizin hem de hormon (endokrin) sistemimizin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Bu yazıda, Prof. Dr. Oğuzhan Karatepe’nin 25 yılı aşkın tecrübesiyle, pankreasın bu iki önemli görevini, bu görevler aksadığında vücudumuzda neler olduğunu ve bu hayati organı nasıl koruyabileceğimizi, herkesin anlayabileceği sade bir dille ve basit örneklerle açıklayacağız.
Tedavi İçin Bizi Ara & WhatsApp:
+90 530 917 30 30
Birinci Görev: Sindirim Sisteminin Güç Santrali (Ekzokrin Fonksiyon)
Kısa Cevap: Pankreasın “ekzokrin” olarak adlandırılan ana görevi, her gün yaklaşık 1.5 litre kadar sindirim sıvısı üretmektir. Bu sıvı, yediğimiz yağları, proteinleri ve karbonhidratları bağırsaklarımızda parçalayarak vücudumuzun emebileceği enerji ve yapı taşlarına dönüştüren çok güçlü enzimlerle doludur.
Yediğiniz bir yemeği düşünün. Mideniz, yiyecekleri mekanik olarak öğütür ve asitle karıştırır. Ancak asıl “kimyasal sindirim” onikiparmak bağırsağında, pankreasın devreye girmesiyle başlar. Pankreas, ürettiği enzimleri bir kanal (pankreas kanalı) aracılığıyla bağırsağa boşaltır. Bu enzimler olmadan, yediğimiz besinlerin neredeyse hiçbir anlamı kalmazdı.
Pankreasın Ürettiği Temel Sindirim Enzimleri
Pankreasın sindirim ekibi üç ana uzmandan oluşur:
| Enzim Adı | Görevi | Eksikliğinde Ne Olur? |
|---|---|---|
| Lipaz | Yağları Parçalar: Yediğimiz katı ve sıvı yağları, vücudun emebileceği yağ asitlerine ve gliserole dönüştürür. | Yağlar sindirilemez. Bu durum, yağlı, parlak, kötü kokulu ve açık renkli dışkılamaya (steatore) ve ciddi kilo kaybına neden olur. |
| Amilaz | Karbonhidratları Parçalar: Ekmek, makarna, patates gibi besinlerdeki nişastayı ve şekerleri, enerji olarak kullanılacak basit şekerlere (glukoz) ayırır. | Karbonhidratların sindirimi zorlaşır, bu da şişkinlik, gaz ve ishale yol açabilir. |
| Proteaz (Tripsin, Kimotripsin) | Proteinleri Parçalar: Et, süt ürünleri, baklagiller gibi gıdalardaki proteinleri, kas yapımı ve onarımı için gerekli olan amino asitlere dönüştürür. | Protein eksikliği, kas kaybı ve ödem gibi sorunlara yol açabilir. |
Bu sindirim fonksiyonu bozulduğunda, hastaların her öğünle birlikte bu enzimleri dışarıdan kapsül olarak (Pankreatik Enzim Replasman Tedavisi – PERT) almaları gerekir. Eğer sindirim sorunları ve özellikle yağlı dışkılama gibi şikayetleriniz varsa, bu durumun pankreas kaynaklı olup olmadığının araştırılması için bize başvurabilirsiniz.
İkinci Görev: Kan Şekerinin Orkestra Şefi (Endokrin Fonksiyon)
Kısa Cevap: Pankreasın “endokrin” görevi, doğrudan kana karışan ve tüm vücudu etkileyen hormonlar üretmektir. Bu hormonların en bilineni ve en önemlisi, kan şekerini düşüren insülindir. Bu sayede pankreas, vücudun enerji dengesini anlık olarak kontrol eder.
Pankreas dokusunun içinde, “Langerhans adacıkları” adı verilen ve bir milyona yakın sayıda bulunan özel hücre kümeleri vardır. Bu adacıklar, kan dolaşımını sürekli olarak tarayarak kan şekeri seviyesini ölçer ve duruma göre iki farklı hormon salgılar:
- İnsülin: Yemek yedikten sonra kan şekerimiz yükseldiğinde salgılanır. Kandaki fazla şekerin (glukozun) kas, yağ ve karaciğer hücrelerine girerek kullanılmasını veya depolanmasını sağlar. Böylece kan şekerini normal seviyelere indirir.
Pankreasın Hormon Üretimi Bozulunca Ne Olur?
Eğer pankreas yeterince insülin üretemezse veya ürettiği insülin vücut tarafından etkin kullanılamazsa, kandaki şeker hücrelere giremez ve kanda birikmeye başlar. Bu duruma şeker hastalığı (diyabet) denir. Pankreas kanseri, kronik pankreatit veya pankreas ameliyatları gibi durumlar, insülin üreten bu hücrelere doğrudan zarar vererek “Tip 3c Diyabet” adı verilen özel bir şeker hastalığı türüne yol açabilir.
Tedavi İçin Bizi Ara & WhatsApp:
+90 530 917 30 30
Neden Prof. Dr. Oğuzhan Karatepe ile Pankreas Hastalıkları Tedavisi?
Pankreasın bu çift yönlü ve hassas görevlerini anlamak, pankreas hastalıklarının tedavisinde neden bu kadar dikkatli ve tecrübeli olunması gerektiğini de ortaya koyar. Pankreasa yapılacak herhangi bir cerrahi müdahale, sadece hastalıklı dokuyu çıkarmayı değil, aynı zamanda hastanın ameliyat sonrası sindirim ve kan şekeri dengesini de en az hasarla korumayı hedeflemelidir.
Prof. Dr. Oğuzhan Karatepe, 25 yılı aşkın kariyerinde gerçekleştirdiği binlerce pankreas ameliyatında, her zaman bu iki temel fonksiyonu korumayı önceliklendirmiştir. Bir tümörü çıkarırken, geride kalan sağlıklı pankreas dokusunun hastanın normal bir yaşam sürmesi için yeterli olmasını sağlamak, pankreas cerrahisinin en büyük sanatıdır. Bu, sadece bir ameliyat yapmak değil, hastanın gelecekteki yaşam kalitesini de düşünerek hareket etmektir.
En iyi pankreas kanseri doktoru nasıl seçilir?
İyi bir pankreas cerrahı, sadece tümörü onkolojik olarak temizlemeyi değil, aynı zamanda pankreasın bu hayati fonksiyonlarını (sindirim ve hormon) en üst düzeyde koruyacak cerrahi tekniği ve tecrübeyi de birleştirebilen hekimdir.
Tedavi İçin Bizi Ara & WhatsApp:
+90 530 917 30 30
Pankreas hangi doktor bakar?
Pankreasın sindirim ve iltihabi hastalıklarıyla (ekzokrin fonksiyon) Gastroenteroloji uzmanları ilgilenir. Hormonal bozuklukları ve şeker hastalığı (endokrin fonksiyon) ile Endokrinoloji uzmanları ilgilenir. Cerrahi gerektiren durumlarda ise tüm bu fonksiyonları gözeten ve ameliyatı gerçekleştiren uzman Genel Cerrahi‘dir (Pankreas Cerrahı).
Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)
Pankreas olmadan yaşanabilir mi?
Evet, modern tıp sayesinde yaşanabilir. Ancak pankreasın yukarıda sayılan iki hayati görevi de dışarıdan takviye edilmelidir. Hastaların ömür boyu insülin iğnesi ve her öğünle birlikte sindirim enzimi kapsülleri kullanması gerekir.
Pankreasın en önemli görevi hangisidir?
Her iki görevi de hayati öneme sahiptir. İnsülin olmadan kan şekeri ölümcül seviyelere çıkarken, sindirim enzimleri olmadan da besinler emilemez ve hasta kilo kaybından hayatını kaybedebilir.
Pankreas kendini yeniler mi?
Pankreasın kendini yenileme (rejenerasyon) kapasitesi çok sınırlıdır. Özellikle kronik pankreatit gibi durumlarda oluşan hasar genellikle kalıcıdır ve zamanla organın fonksiyonları giderek azalır.
Pankreasım olmadan kilom ne olur?
Eğer pankreasınızın sindirim fonksiyonu bozulursa veya organ tamamen alınırsa, dışarıdan yeterli miktarda sindirim enzimi ilacı almadığınız sürece yediğiniz besinleri, özellikle de yağları sindiremez ve ciddi kilo kaybı yaşarsınız.
Pankreasın sindirim görevini hangi kan tahlili gösterir?
Açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri ve HbA1c gibi testler, pankreasın kan şekerini düzenleme görevini ne kadar iyi yaptığını gösteren temel kan tahlilleridir.
Pankreasın hormon görevini hangi kan tahlili gösterir?
Açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri ve HbA1c gibi testler, pankreasın kan şekerini düzenleme görevini ne kadar iyi yaptığını gösteren temel kan tahlilleridir.
Şeker hastalığı pankreası tamamen bitirir mi?
Uzun yıllar süren Tip 2 şeker hastalığı, sürekli aşırı insülin üretmek zorunda kalan pankreası “yorabilir” ve zamanla insülin üretim kapasitesini azaltabilir. Tip 1 diyabette ise vücudun bağışıklık sistemi pankreastaki insülin üreten hücreleri zaten yok etmiştir.
Pankreas sağlığımı nasıl korurum?
Pankreasınızı korumak için en iyi yol; sağlıklı kiloda kalmak, alkol ve sigaradan uzak durmak, işlenmiş ve aşırı yağlı gıdaları tüketmemek ve Akdeniz tipi dengeli bir diyet uygulamaktır.
Pankreas ağrısı neden olur?
Pankreas ağrısı genellikle organın iltihaplanması (pankreatit) veya bir tümörün büyümesi sonucu, organın şişmesi ve çevresindeki sinirlere baskı yapması nedeniyle oluşur.
Safra kesesinin pankreasla ne ilgisi var?
Safra kesesinden gelen ana safra kanalı ile pankreas kanalı, bağırsağa açılmadan hemen önce birleşir. Bu nedenle, safra kesesinden düşen bir taş bu ortak kanalı tıkayarak pankreas iltihabına (pankreatit) neden olabilir.
Yasal Uyarı
Dikkat: Bu web sitesinde yer alan bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır. İçerik, hiçbir şekilde kişisel teşhis veya tedavi yönteminin seçimi için bir öneri niteliği taşımaz. Vücut fonksiyonlarınız veya sağlığınızla ilgili en doğru bilgiyi öğrenmek için mutlaka alanında uzman bir hekime başvurunuz.
Hemen İletişime Geçin
Pankreasınızın sağlığı, sindirim veya kan şekeri sorunlarınız hakkında endişeleriniz varsa, altta yatan nedeni doğru bir şekilde saptamak ve size özel bir yol haritası çizmek için deneyimli ekibimizle iletişime geçebilirsiniz.
Tedavi İçin Bizi Ara & WhatsApp:
+90 530 917 30 30
Randevu almak için ne yapmalıyım?
Kliniğimize telefon numaralarımızdan, WhatsApp hattımızdan veya web sitemizdeki online randevu formunu doldurarak kolayca ulaşabilirsiniz. Ekibimiz en kısa sürede size geri dönüş yapacaktır.